Lampy led stopniowo wypierają popularne do tej pory lampy sodowe (tzw. HPS-y) które pomimo niskiej ceny zakupu są na dłuższy czas mniej opłacalne w porównaniu do nowoczesnych lamp ledowych. Wydajność energetyczna nowoczesnych paneli led jest około 2x większa niż u lamp HPS a łatwość projektowania paneli ledowych z różnymi widmami światła (od UV aż do podczerwnieni) daje niesamowite możliwości przy dopasowaniu widma potrzebnego dla uzyskania najwyższej wydajności produkcji roślin. Najwyraźniej widzą to duże szklarnie gdzie zużycie prądu jest olbrzymie a zysk jest przeliczany na ilość plonu kontra koszty wyprodukowania (prąd, gaz, nawozy, podłoża, woda, ….etc).
Natomiast przy wzroście zainteresowania lampami led, popularne lampy HPS niesamowicie potaniały i wprowadziły elektronikę do układów zasilających broniąc swojej pozycji na rynku.
Jakie lampy do uprawy kupić?
Producent szklarniowy pracujący pod oświetleniem asymilacyjnym jest przeważnie nastawiony na długi czas inwestycji więc lampy muszą być wytrzymałe, energooszczędne, łatwe do sterowania, nie mogą tracić szybko na wydajności i muszą być względnie łatwe do wymiany. Niemniej jednak środki finansowe, jakimi dysponujemy w chwili zakupu mogą nas przekonać do inwestycji w starą sprawdzona technologię, jaką jest oświetlenie sodowe. Poniżej opiszemy najnowocześniejsze rozwiązania zarówno w kategorii lamp LED jak i lamp HPS używanych do uprawy roślin.
HPS to skrót od High Pressure Sodium, czyli Wysokoprężna Lampa Sodowa)
LED to skrót od Light-Emitting Diode, co oznacza diodę emitującą światło – inaczej diodę elektroluminescencyjną.
Oświetlenie LED do uprawy
Obecnie ten typ oświetlenia rozwija się najszybciej. To najnowocześniejsze i najbardziej wydajne źródła światła do uprawy roślin. W chwili obecnej rozróżniamy 3 rodzaje ledów do uprawy. Posegregowaliśmy je od najstarszej do najnowocześniejszej.
- Lampy LED świecące na Różowo-Fioletowo – pierwsze lampy LED, jakie powstały z przeznaczeniem do uprawy roślin. W chwili ich powstania ludzie nie używali jeszcze pojęć PAR, PPF i PPFD jako sposobu pomiaru światła przy uprawie roślin. Maja one niską wydajność i stosunkowo krótką żywotność. Omawiać je należy raczej jako obiekt muzealny ;), aczkolwiek są one cały czas w sprzedaży i mają większą wydajność od lamp HPS (przeliczając wagę plonu na ilość zużytej energii elektrycznej). Przykładowymi lampami z tej kategorii są Phytolite NX2.
- LED COB a w szczególności znany u nas model COB CREE były przełomem, który pozwolił spopularyzować uprawy roślin pod lampami led. dr. Keith J. McCree który badał aktywne promieniowanie fotosyntetycznie, czyli PAR (Photosynthetically Active Radiation) wykazał, że uprawiając rośliny tylko w widmach PAR można uzyskiwać doskonałe wyniki. To pozwoliło na duża poprawę wydajności plonów uzyskiwanych pod tymi lampami przy jednoczesnym zmniejszeniu zużycia energii. Jednocześnie dr. Keith J. McCree był świadomy, że widma czerwieni też są aktywne fotosyntetycznie, lecz mimo wszystko ich nie używał. Przykładami takich lamp są: Clorofilla, Naked Cob, Spectrolight.
- LED SMD – najnowsze generacje lamp do uprawy roślin są konstruowane na diodach SMD, które mają zdecydowanie szerszy zakres zastosowań niż ledy COB. Nazwa technologii SMD (surface-mounted-diode) mówi o powierzchniowym sposobie montażu diody. Każda dioda w LEDach SMD otoczona jest specjalistyczną żywicą epoksydową. W tych konstrukcjach widma światła są składane z wielu różnych rodzajów diod. W zależności od potrzeby producenci dostosowują zakres widma do danego gatunku roślin i rodzaju uprawy. Tu często używana jest dodatkowo głęboka i daleka czerwień, którą wcześniej ciężko było zastosować w odpowiednich proporcjach. Ten typ lamp daje niesamowite możliwości i najwyższą wydajność upraw. Dobrymi przykładami takich lamp są Lumatek Zeus oraz AX Resin+. Zaletami nowoczesnych lamp LED typu Lumatek Zeus lub AX Resin+ na pewno są:
- Najwyższy współczynnik uzyskanego światła do zużytej energii.
- Niska temperatura pracy – bezpieczniejsza dla roślin oraz zmniejszająca koszt wentylacji przegrzewających się pomieszczeń.
- Długi czas użytkowania. Według tego co podają producenci jest to około 10-14 lat użytkowania przy świeceniu 12-16h na dobę)
- Technologia ClearGlue (wybrane modele) zwiększająca wodoodporność, zabezpieczająca diody w 100% przed kurzem oraz umożliwiająca ich czyszczenie bez niszczenia powierzchni diody.
- Nieduży spadek wydajności świetlnej w czasie użytkowania.
- Najnowsze technologie doboru widma światła zapewniają najwyższą wydajność produkcji roślinnej. Polega to m.in. na stosowaniu takich barw światła, które przyswaja roślina a unikanie tracenia energii na wytworzenie barwy światła, która roślinie nie jest potrzebna.
- Możliwa praca w wilgotniejszych pomieszczeniach.
- Możliwość płynnego lub stopniowego sterowania mocą lampy (w zależności od modelu)
- Możliwość łatwego sterowania całymi ciągami lamp.
- Możliwość łatwego zabezpieczenia przed wzrostem temperatury w pomieszczeniu (sterowanie obniżające moc lampy lub ciągu lamp w momencie wzrostu temperatury w pomieszczeniu).
- Łatwość konserwacji i czyszczenia.
- Możliwość zastosowania mniej kosztownej instalacji elektrycznej (za względu na niższą moc w stosunku do HPS).
- Stosunkowo nieduży ciężar ułatwiający zawieszenie lampy i pozwalający na oszczędniejszą konstrukcję nośną sufitu.
[product id="27745, 27744, 27747"]
Oświetlenie HPS do uprawy – oświetlenie sodowe
Jeżeli dysponujemy własną instalacją fotowoltaiczną i mamy bardzo duże nadwyżki energii elektrycznej lub nie dysponujemy środkami finansowymi na zakup nowoczesnych paneli ledowych to możemy rozważyć uprawy pod zestawami HPS, które ostatnio bardzo potaniały. Lampy te będą kilkukrotnie tańsze w zakupie. Zestawy HPS również ewoluowały w ciągu ostatnich lat. Warto omówić elementy takiego nowoczesnego zestawu mające wpływ na wydajność.
Zasilacz do HPS
Serce naszej lampy – na pewno nie ma sensu inwestować w stare magnetyczne zasilacze. Taki zasilacz magnetyczny z twardym startem szybko niszczy żarówkę poprzez mocne uderzenia prądu przy każdym starcie lampy. Wydajność zasilacza magnetycznego spada wraz z czasem. Zasilacz magnetyczny zaczyna się zużywać wraz z biegiem czasu (jak opona w samochodzie) zjadając równocześnie coraz więcej prądu, produkując coraz mniej światła za to coraz mocniej się nagrzewając. W rezultacie należy wymieniać takie zasilacze min. co 2-3lata. Tak robili Holendrzy, Niemcy i inne zaawansowane kraje. Stare, używane zasilacze do HPS były wtedy bardzo popularne na polskim rynku. Rolnicy Holenderscy i Niemieccy wyrzucali stare układy zasilające a przedsiębiorczy Polacy sprzedawali je w potem Polsce jako używane, prawie nowe. Podobnie było z żarówkami. Teraz świadomość ogrodników szklarniowych jest dużo większa, ale niestety wiele osób dało się na to nabrać kupując używany sprzęt.Więc jeżeli zasilacz do HPS to tylko elektroniczny. Zasilacz elektroniczny ma wydajność większą o około 20% w porównaniu do magnetycznego, nie zużywa się z biegiem czasu, wydajność takiego zasilacza jest na poziomie 100% przez cały okres życia zasilacza. Zasilacz taki produkuje mniej ciepła. Miękki start wydłuża żywotność żarówki. Funkcja Super Lumen pozwala wycisnąć z żarówki dodatkowe 10% światła (niestety to już skutkuje skróceniem żywotności żarówki o około 10-15% ale za to pozwala podrasować lekko zużyte żarówki, lub zmniejszyć o 10% ogólną ilość użytych lamp).
Żarówka / Lampa HPS
Działa jak mini farelka, rozgrzewając się do około 250°C więc dla jednych może to być lekka korzyść w sezonie grzewczym (pod warunkiem że zepchniemy to ciepło w dół aby ogrzać dolne partie i nie przypalać szczytów roślin), dla innych to problem i dodatkowa potrzeba wentylacji, jednak na pewno należy uważać na odpowiednią odległość od szczytów roślin aby ich nie przypalić.
Wydajność takich lamp jest przyzwoita w okresie:
- przy zastosowaniu zasilaczy magnetycznych 9-12 miesięcy
- przy zastosowaniu zasilaczy elektronicznych 12-18 miesięcy
- przy zastosowaniu zasilaczy elektronicznych i używania funkcji Super Lumen 9-12 miesięcy
Po tym czasie wydajność lampy zaczyna mocno spadać co przekłada się bardzo szybko na ilość plonu. Światło jest jednym z podstawowych składników fotosyntezy a rośliny wyraźnie potrafią pokazać brak zalecanej dla danego gatunku rośliny ilości światła poprzez zmniejszenie plonu, słaby wzrost, wybarwienie, etc.... Wymiana żarówki w zestawie HPS nie jest dużym kosztem i nie powinna być rzadsza niż podane wyżej terminy. Nie polecamy też stosować najsłabszych lamp/żarówek, ponieważ przekłada się to na ilość światła a co za tym idzie spada ilość plonu. Najlepszy stosunek wydajności do zużytej energii mają HPS-y o mocy 600W (130 do 150 lumenów z 1W energii). Dla porównania lampa HPS 400W ma wydajność od 120 do140 lumenów z 1 wata zużytej energii).
Odbłyśnik / oprawa do HPS
To trzeci, ostatni główny element naszego zestawu oświetleniowego. Najprościej będzie napisać, że dobry odbłyśnik powinien być wydajny, odporny na wilgoć i musi dobrze rozpraszać światło, nie generując efektów Hot-Spot (zajączków), które mogą przypalić roślinę. Świetnie sprawdzają się odbłyśniki z powierzchnią PearlPro, której fabryczne zabezpieczenie pozwala na długi okres użytkowania a wydajność na poziomie ponad 90% jest jedną z najwyższych w kategorii lamp do uprawy. Powierzchnię odblaskową i szkło oprawy (jeżeli występuje) powinno się okresowo czyścić a zmatowiałe odbłyśniki wymieniać. Spadek wydajności zestawów oświetleniowych przy takich cenach prądu jest po prostu nieopłacalny. Przy odbłyśnikach warto wspomnieć o opcji odbłyśników wentylowanych typu CoolTube, MaxLight lub inne podobne, które chłodzą żarówkę i pozwalają nam obniżyć wysokość lampy nad szczytami roślin oraz złapać ciepłe powietrze produkowane przez żarówkę i skierować je do kanałów wentylacyjnych, a następnie w pożądanym przez nas kierunku. To prosta konstrukcja przypominająca kominki z płaszczem powietrznym.
Ciekawostka: Przy budowie układu chłodzącego lampy poprzez zamontowanie wentylatorów jako wpychających do kanału na samym początku instalacji (a nie wyciągających na końcu instalacji) możemy użyć zwykłych wentylatorów kanałowych zamiast drogich wentylatorów odpornych na wysoką temperaturę.
Mamy nadzieję, że artykuł był pomocny :)
Chcesz wiedzieć więcej o profesjonalnych uprawach? Przeczytaj także:
Głęboka czerwień w uprawie roślin – lampy LED do uprawy - Hemp.pl
O 23% więcej kwiatów w uprawie pod lampami LED - Hemp.pl
Wentylacja i filtry przeciwzapachowe przy uprawie roślin - Hemp.pl
